Hoe vaak ik deze week al niet vergeten ben om perssinaasappels te kopen is bijna niet meer bij te houden. Al vier dagen staan ze op mijn lijstje, maar ze zitten niet in mijn tas als ik thuis kom. Er zijn allemaal handige mannen aan het werk om ons huis op te knappen en die wil ik graag tevreden en gezond de ladders op hebben. Dus had ik bedacht om bij de lunch een glaasje versgeperst sap te serveren. Waarschijnlijk moet één van hen me een keertje flink uitfoeteren. Dat helpt namelijk: een forse berisping hakt er behoorlijk in. Een tik op je vingers, ook in overdrachtelijke zin, heeft zelfs een veel groter effect dan een compliment. Er zijn maar liefst vijf complimenten nodig om het effect van zo’n tik te compenseren. Ons brein lijkt namelijk goed te leren van slechte ervaringen, maar slecht van goede. In de wetenschap wordt dit de ‘negativity bias’ genoemd. We leren sneller van pijn dan van iets plezierigs en onthouden dat ook beter. Als je mensen bijvoorbeeld vraagt naar hun vroegste herinnering, krijg je vaak een gebeurtenis te horen met een grote negatieve impact. Vervelende ervaringen worden als het ware opgezogen door het brein, terwijl positieve ervaringen omhuld lijken te zijn met een tefal-laagje. Het is een fenomeen dat onze voorouders waarschijnlijk in leven hield: om te overleven was het belangrijk om waakzaam te zijn en snel te leren van je fouten. Maar als modern mens zonder sabeltandtijgers in je omgeving, zit je er maar mooi mee. En wat doe je er aan als je weet dat de mens van nature een zwartkijker is, terwijl het voor je voortbestaan niet meer echt nodig is? Nog meer focussen op het positieve!
Een bijzonder voorbeeld kwam ik dit weekend tegen. We hadden gedineerd in een restaurant en kregen de dag erna per mail het verzoek of we ze wilden beoordelen. Ik was heel positief over de kwaliteit van het eten en de bediening, dus dat wilde ik best laten weten. Ik kon dat doen via een beoordelingssysteem waar een spaarkaart aan was gekoppeld. Als ik een goede beoordeling gaf, kreeg ik vijf punten op mijn spaarkaart en gaf ik een hele slechte beoordeling dan kreeg ik er één. Ik stuurde er een stekelig mailtje over, want als zij op hun site vermelden dat ze altijd ‘uitstekende beoordelingen’ krijgen van hun klanten, zegt mij dat met deze manier van beoordelen in feite niets. Maar zij weten natuurlijk allang dat een negatieve beoordeling er veel harder inhakt en ook nog eens veel langer blijft hangen dan een positieve. En dat je dus door handig in te spelen op een ander oeroud menselijk fenomeen (hebberigheid) de zaken een beetje naar je hand kunt zetten. Eigenlijk laten ze met het beoordelingssysteem een kans liggen om nóg beter te worden. Het is misschien ook vreemd: vragen om ellende om er beter van te worden. Maar wel een manier om, als je dan nog beter geworden bent, heel veel (opr)echte complimenten te krijgen.
